In 2022, Dutch antique dealers Zebregs&Röell offered for sale a kris from the Indonesian panembahan Mangkuadiningrat which, they claimed, was now ‘at home where it belonged’. But what is the origin and significance of such a kris and where does it belong?
Categorie: Geschiedenis van het verzamelen
Het ‘thuiskomen’ van een kris? De geschonken krissen van Mangkuadiningrat, de panembahan van Madura, aan de gouverneur-generaal
In 2022 boden antiekhandelaars Zebregs&Röell een kris van de panembahan Mangkuadiningrat te koop aan die, naar zij stelde, nu ‘thuis was waar die hoorde’. Maar wat is de herkomst en betekenis van zo’n kris en waar hoort die dan thuis?
Christina en haar moeder: één van de vele ‘gestolen’ Europees-Indonesische kinderen
Gedurende het Nederlands koloniale bewind zijn talloze kinderen uit Europees-Indonesische relaties, nadat hun Europese vaders waren overleden, meestal onder dwang, weggehaald bij hun Indonesische moeders om opgevoed te worden in weeshuizen of adoptiegezinnen.
Opmerkelijker zijn verhalen over vrouwen, zoals in het geval van Christina en haar moeder, die zich tegen dit koloniaal-kerkelijke machtsvertoon verzetten.
Javamens, Naturalis en het verzoek om teruggave
De wijze waarop Naturalis in oktober 2022 op het verzoek om teruggave van Javamens, een collectie fossielen uit Java, reageerde, was voor mij en collega-historici Fenneke Sysling, Andreas Weber en Robert-Jan Wille reden om publiekelijk te reageren in De Volkskrant.
‘Hoe men toch kelderen kan!’ Het lot van de laatste sultan van Banten en zijn bezittingen
Rond Kerstmis 1899 stierf de laatste door erfopvolging rechtmatige sultan van Banten in ballingschap in Surabaya. Zijn nageslacht werd enkele jaren later als bedelaars opgepakt door de koloniale politie. Dit en de koloniale omgang met de bezittingen van het sultanaat geven inzicht in het Nederlandse koloniale beleid waarin vorsten niet alleen ontdaan werden van hun politieke macht, maar ook van sociale legitimiteit, identiteit en waardigheid.
Een ‘martelpaal’ uit Sumatra en een baksteen van de ruïne van Brederode – de collectie Waleson in het Noordbrabants Museum
De herkomst en betekenis van de collectie Waleson in het Noordbrabants Museum laten zien hoezeer (oorlog in) Nederlands grootste kolonie Nederlands-Indië, de provincie Brabant en opvattingen over nationale cultuur in de eerste helft van de negentiende eeuw nauw met elkaar verbonden waren.
Hoe een Javaanse dolk de worsteling van Nederland met zijn koloniaal verleden illustreert
Begin maart 2020 verschenen jubelende persberichten. De dolk, kris, van een beroemde Javaanse verzetsheld was in Leiden gevonden en teruggeven aan Indonesië. Hoewel de koppen en inhoud van de artikelen neutraal en weinig politiek leken te zijn, waren ze dat niet. De artikelen over de Javaanse kris, zijn decennialange ‘verdwijning’ en recente teruggave zijn illustratief voor de algehele moeizame, door politiek en nostalgie gedomineerde omgang van Nederland met zijn koloniaal verleden.
Jongensboekverhalen in Naturalis? Die tijd is voorbij
Natuurhistorische musea bleven te lang buiten de discussies over de rol van het koloniale verleden, betoogden collega Fenneke Sysling en ik in de Volkskrant van 12 augustus 2019.
De biografie van een ambtsketen: de keten van de sultan van Ternate
Niet alleen mensen, maar ook objecten hebben een biografie. In dit artikel staat centraal de levensloop van een ambtsketen van de sultan van Ternate, afkomstig uit de collectie van het Rijksmuseum en sinds 2013 ‘op zaal’ te bewonderen. De verschillende betekenissen die tijdens het ‘leven’ van de keten door verschillende groepen mensen aan het voorwerp zijn toegeschreven, bieden een venster op de koloniale en postkoloniale geschiedenis en de manier waarop daar mee omgegaan werd en wordt. Uiteindelijk blijkt dat in Nederland na de Tweede Wereldoorlog de keten vooral begrepen werd vanuit een Nederlands-nationaal perspectief op de geschiedenis. De (post)koloniale geschiedenis is sindsdien naar de achtergrond verdwenen en bijna altijd benaderd vanuit een Westers perspectief.
Gesnelde schedels, een geweer en kompas: Georg Müller en een groep Dayaks
Het leven van de uit Mainz afkomstige en in de Nederlandse kolonie gestorven Georg Müller en de aan hem toegeschreven objecten laten ons zien hoe de geschiedenissen van de diverse Europese staten met elkaar en de diverse koloniën waren verbonden. De betekenissen van die voorwerpen geven bovendien inzicht in de werking van het kolonialisme: machtsoverheersing gebaseerd op raciaal-culturele ideeën over beschaving versus primitiviteit, superioriteit versus inferioriteit.
Koloniaal verleden, voortdurende erfenis. Indonesië en Nederland 