De wijze waarop Naturalis in oktober 2022 op het verzoek om teruggave van Javamens, een collectie fossielen uit Java, reageerde, was voor mij en collega-historici Fenneke Sysling, Andreas Weber en Robert-Jan Wille reden om publiekelijk te reageren in De Volkskrant.
Begin maart 2020 verschenen jubelende persberichten. De dolk, kris, van een beroemde Javaanse verzetsheld was in Leiden gevonden en teruggeven aan Indonesië. Hoewel de koppen en inhoud van de artikelen neutraal en weinig politiek leken te zijn, waren ze dat niet. De artikelen over de Javaanse kris, zijn decennialange ‘verdwijning’ en recente teruggave zijn illustratief voor de algehele moeizame, door politiek en nostalgie gedomineerde omgang van Nederland met zijn koloniaal verleden.
In de periode 1945-1949 zijn door Nederlandse militairen talloze documenten, ook zeer persoonlijke als fotoalbums en gastenboeken, in Indonesië in beslag genomen. Deze documenten bevinden zich nog steeds in het Nederlandse Nationaal Archief in Den Haag. Nu het debat over de restitutie van voorwerpen, verworven in voormalige koloniën, en de dekolonisatie van instellingen steeds intensiever en ook breder, zoals binnen archiefinstellingen, gevoerd wordt, zou het goed zijn de discussie uit te breiden naar de verschillende documenten die zich nog steeds in Nederland bevinden. Wiens erfgoed vertegenwoordigen deze voorwerpen, wiens herinneringen, en zijn deze documenten niet beter elders op hun plaats?
Koloniaal verleden, voortdurende erfenis. Indonesië en Nederland 